Deze zomer mocht ik MBCL retraites begeleiden in Polen en Oostenrijk. Het was geweldig dit te kunnen combineren met reizen door prachtige natuur en boeiende steden. Twee bezoeken maakten een onuitwisbare indruk: voormalig concentratiekamp Auschwitz-Birkenau en het Viktor Frankl Museum.

Op de eerste plek komen duizenden bezoekers per dag. Bijzonder dat zoveel mensen hier naartoe komen, ook zoveel jongeren. Al die mensen lijken nietig in de immense ruimte van het terrein en het verpletterende getuigenis van wat zich hier voltrok.

Op de tweede plek, in een onopvallende Weense straat, woonde en werkte een Auschwitz-overlever. In de kleine ruimten van het huis voelt het met een handjevol mensen al gevuld. De boodschap die uit dit intieme museum klinkt, is niet minder groot: “Ondanks alles JA zeggen tegen het leven”. Viktor Frankl ontdekte in Auschwitz dat ze alles van hem konden afnemen, maar niet zijn vrijheid om te kiezen hoe hij zich verhield tot de omstandigheden waarin hij verkeerde, hoe erbarmelijk ook. Ook al zijn we niet vrij om onze omstandigheden te kiezen, we zijn wel vrij om ons antwoord daarop te geven, ver-antwoord-elijk te zijn.

Als psychiater ontwikkelde Viktor Frankl de logotherapie. Daarin zijn zingeving en gezondheid onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ik ben nog altijd dankbaar dat ik als student kennis maakte met zijn werk. Er bleek naast de overheersende diepte-psychologie ook een hoogte-psychologie mogelijk. Deze kennismaking hielp mij om zelf psychiater te worden en altijd zin-zoeker te blijven. In de mindfulness- en compassietrainingen ben ik het onderzoek naar onze levenswaarden een steeds belangrijker plek gaan geven.